دکتر دانیال سجودی کارشناس مسائل سیاست خارجی و روابط بین الملل، درخصوص مذاکرات دیپلماسی بین جمهوری اسلامی ایران، و آمریکامذاکره؛ ابزار قدرت یا تله سیاسی؟

برخی می‌پرسند که با توجه به خروج آمریکا از برجام و سابقه بدعهدی این کشور، آیا مذاکره با واشنگتن منطقی است؟ این پرسش در سیاست و اقتصاد کشور اهمیت دارد و نیازمند تحلیلی واقع‌بینانه است.

در روابط بین‌الملل، حتی دشمنان دیرینه، زمانی که منافعشان ایجاب کند، مذاکره را به‌عنوان ابزار مدیریت بحران و تأمین منافع ملی به کار می‌گیرند. مذاکره نه نشانه اعتماد است و نه به معنای وابستگی، بلکه ابزاری برای تأمین منافع کشورها است.

نمونه‌های متعدد نشان داده‌اند که مذاکره میان دشمنان یک واقعیت دیپلماتیک است:
آمریکا و شوروی (جنگ سرد) امضای پیمان‌های کاهش تسلیحات هسته‌ای.
ایران و آمریکا (برجام، ۲۰۱۵) – لغو بخشی از تحریم‌ها، هرچند آمریکا در ۲۰۱۸ از آن خارج شد.
چین و آمریکا – با وجود رقابت اقتصادی، همچنان در حوزه‌های حیاتی مذاکره می‌کنند.
عربستان و ایران (۲۰۲۳) – احیای روابط دیپلماتیک پس از سال‌ها تنش.
پاکستان و هند – مذاکرات دوره‌ای برای کنترل درگیری‌ها و مدیریت منابع آبی.

اما سؤال اینجاست: آیا مذاکره با کشوری که سابقه خروج از توافقات را دارد، منطقی است؟ آمریکا از توافقات خارج می‌شود؛ پس چرا کشورها همچنان مذاکره می‌کنند؟
مذاکره به معنای اعتماد نیست، بلکه ابزاری برای کاهش تنش‌ها و هزینه‌ها است با دیپلماسی صحیح، می‌توان خروج یک‌جانبه را برای طرف مقابل هزینه‌بر کرداقتصاد جهانی بر تعاملات چندجانبه بنا شده و منزوی شدن، هزینه‌های بیشتری دارد.

درس‌های برجام و اصول هر مذاکره احتمالی برجام نشان داد که مذاکره می‌تواند نتایج اقتصادی مثبت داشته باشد، اما نبود ضمانت‌های اجرایی، نقطه ضعف آن بود اگر در آینده هر مذاکره‌ای مطرح شود، باید چند اصل کلیدی رعایت شود:

۱_ایجاد ضمانت‌های حقوقی و اقتصادی الزام‌آور.
۲_اتکا بر شرکای بین‌المللی برای ایجاد توازن در توافقات.
۳_طراحی مسیرهای جایگزین برای جلوگیری از وابستگی مطلق به نتیجه مذاکره.

سیاست خارجی موفق، سیاستی است که در عین حفظ اقتدار، از فرصت‌ های دیپلماتیک برای پیشبرد منافع ملی استفاده کند.
مذاکره، اگر در چارچوب “عزت، حکمت و مصلحت” انجام شود، می‌تواند به کاهش فشارهای اقتصادی و سیاسی منجر شود.

نظر شما چیست؟ آیا مذاکره، ابزار دیپلماتیک کارآمدی است یا در شرایط کنونی باید صرفاً بر توان داخلی تکیه کرد.